Αφιέρωμα στον ιταλικό κινηματογράφο

 

     

  Η Ιταλία, η κατεξοχήν μεσογειακή Δύση, είναι ο τόπος των αντιθέσεων. Η χώρα των ψυχοπαθών αυτοκρατόρων Καλιγούλα και Νέρωνα αλλά και του στωικού φιλοσόφου-αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου, του Κολοσαίου και των σφαγών, που πραγματοποιούνταν σε αυτό προς τέρψιν των Ρωμαίων αλλά και η πατρίδα των Γράκχων και του Σενέκα.Υπάρχει η Ρώμη,που κυνήγησε και έκαψε με μανία τους Χριστιανούς αλλά και το Βατικανό και το μέρος, όπου τάφηκε ο Άγιος Πέτρος. Η Ιερά Εξέταση αλλά και το πλήθος αιρέσεων, που αντιτάχτηκαν σε αυτή, τα διάσπαρτα φέουδα και οι Σταυροφορίες αλλά και το μεγαλείο αργότερα της Αναγένησης, οι Μέδικοι αλλά και ο Ντα Βίντσι και ο Μιχαήλ Άγγελος. Η Ιταλία είναι η χώρα με τον πλούσιο, εξευγενισμένο Βορρά και τον πάμφτωχο, πρωτόγονο Νότο, η Ιταλία γέννησε τον φασισμό του Μουσολίνι αλλά πάντοτε διέθετε από τα πιο ισχυρά κομμουνιστικά και αναρχικά κινήματα. Ωστόσο πάνω απ’όλα εκείνο, που υπερβαίνει τις αντιθέσεις της και τις συνθέτει σ’ένα αδιάρρηκτο σύνολο, είναι ο πολιτισμός της. Από την εποχή των μυστηριωδών Ετρούσκων μέχρι και σήμερα η Ιταλική χερσόνησος παράγει έναν μεγαλειώδη πολιτισμό, τον οποίον λίγες περιοχές του πλανήτη μπορούν να συναγωνιστούν.

    Η χώρα, η οποία πρώτη στην ανθρώπινη ιστορία καθιέρωσε την πολιτική του “άρτου και των θεαμάτων”, είναι ευνόητο ότι διακρίθηκε και στον κινηματογράφο, φτάνοντας στο σημείο μετά τον ΄Β Παγκόσμιο Πόλεμο η ιταλική σχολή να γίνει μία από τις τρεις-τέσσερις κυρίαρχες στον κόσμο καθορίζοντας το στυλ και την αφήγηση της έβδομης τέχνης.

                          ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

 Η πρώτη ιταλική ταινία γυρίστηκε και προβλήθηκε το 1905 και ονομαζόταν Η Άλωση της Ρώμης. Σχεδόν σε όλες τις πρώτες ιταλικές κινηματογραφικές ταινίες διακρίνουμε τα εξής στοιχεία, τα οποία θα μείνουν κυρίαρχα σε όλη την πορεία της εξέλιξης του ιταλικού κινηματογράφου-την έντονη επιρροή της όπερας και του μελοδράματος, την άντληση θεμάτων από το ένδοξο παρελθόν της Αρχαίας Ρώμης αλλά και γενικότερα της Ιταλικής ιστορίας και τέλος την τεράστια επίδραση της Κομέντια ντελ’ Άρτε και του λογοτεχνικού νατουραλισμού. Το ιταλικό κοινό αγκαλιάζει το νέο μέσο και αμέτρητες ταινίες αρχίζουν και γυρίζονται. Μέχρι και την έλευση του ομιλούντος οι πιο σημαντικές είναι-Οι Τελευταίες Μέρες της Πομπηίας, Η Πτώση της Τροίας, το Κβο Βάντις, Η Απατηλή Γοητεία και κυρίως η Καμπίρια του Τζιοβάνι Παστρόνε (1914), στο σενάριο της οποίας συνεργάστηκε ο Γκαμπριέλε Ντ’Ανούντσιο. Η συγκεκριμένη ταινία εντυπωσίασε ακόμα και τον Γκρίφιθ. Σημαντικότατη ταινία επίσης θεωρείται το Χαμένοι στο σκοτάδι (1914) του Νίνο Μαρτόλιο, ταινία η οποία θα φυτεύσει τους πρώτους σπόρους του μελλοντικού νεορεαλισμού.

                  
                  ΤΑ  ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΦΑΣΙΣΜΟΥ

  Με την άνοδο του Μουσολίνι στην εξουσία η κινηματογραφική βιομηχανία στην Ιταλία αποκτά μία νέα ώθηση, αφού ο ίδιος ο Μουσολίνι,εκτός του ότι αγαπούσε τον κινηματογράφο,θεωρώντας τον”το πιο ισχυρό όπλο” θα καθιερώσει το φεστιβάλ Μόστρα της Βενετίας, θα ιδρύσει αρκετές σχολές και ιδρύματα κινηματογράφου και τέλος τα περίφημα στούντιο της Cinecitta. Ωστόσο οι ταινίες,που θα γυριστούν κατά τη διάρκεια του καθεστώτος των μελανοχιτώνων δεν παρουσιάζουν κάποια ιδιαίτερη καλλιτεχνική αξία. Πληροφοριακά ο κινηματογράφος της εποχής ονομάστηκε ¨ο κινηματογράφος των άσπρων τηλεφώνων, αφού σε πολλά πλάνα υπήρχε και ένα άσπρο τηλέφωνο, στοιχείο κοινωνικής ανόδου.

                         

                          (Κλέφτης ποδηλάτων)

                                         

                        Ο ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

      Το καλοκαίρι του 1943 οι σύμμαχοι αποβιβάζονται στην Ιταλία και το φασιστικό καθεστώς καταρέει (ο Μουσολίνι για ελάχιστο διάστημα θα καταφύγει στο Σαλό, για να κρεμαστεί στο τέλος από τους αντάρτες). Ο πόλεμος θα αφήσει μια Ιταλία ρημαγμένη, γεμάτη ερείπια και με την κινηματογραφική της βιομηχανία διαλυμένη. Παράλληλα οι ομάδες των παρτιζάνων έχουν πληθύνει, το αριστερό κίνημα δυναμώνει τάχιστα, με λίγα λόγια ο ιταλικός λαός ξυπνάει από τον εφιάλτη του φασισμού.Τότε λοιπόν θα εμφανιστεί μία από τις σημαντικότερες σχολές του κινηματογράφου-την εποχή εκείνη ήταν αναμφίβολα η σπουδαιότερη- ο ιταλικός νεορεαλισμός. Η κυρίαρχη ιδέα του νεορεαλισμού είναι Τέρμα πια με το ένδοξο παρελθόν της αρχαίας Ρώμης, αρκετά με τα έπη, η ζωή μας έχει καταστραφεί, παντού επικρατεί εξαθλίωση, αυτό πρέπει να δείξουμε. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης Αλμπέρτο Λατουάντα “φοράμε κουρέλια; Ε,ας δείξουμε τα κουρέλια. Είμαστε νικημένοι; Ας δείξουμε τις πληγές μας!”  Τα πρώτα βήματα έγιναν  με το  Διαβολικοί εραστές ( Ossessione-1942) του Βισκόντι αλλά επίσημα το είδος γεννιέται με το Ρώμη,ανοχύρωτη πόλη (Roma, citta aperta-1945) του Ρομπέρτο Ροσελίνι.

   Επίκεντρο πλέον είναι ο σύγχρονος αληθινός άνθρωπος και η επιβίωσή του.Το παρελθόν είναι νεκρό,σημασία έχει το ανυπόφορο και δύσκολο παρόν. Οι φτωχοί,οι άνεργοι, οι εξαθλιωμένοι, η ρημαγμένη μας χώρα ενδιαφέρει τους νέους κινηματογραφιστές.Το στυλ μοιάζει ντοκυμαντερίστικο, ενώ όσοι εμφανίζονται στις ταινίες δεν είναι επαγγελματίες ηθοποιοί αλλά καθημερινοί άνθρωποι, που στην ουσία υποδύονται τη ζωή τους. Όλες οι ταινίες είναι φυσικά χαμηλού προυπολογισμού με ελάχιστα τεχνικά μέσα, ωστόσο αγαπήθηκαν με πάθος από τη ιταλική κοινωνία και τον απλό λαό, αφού μιλούσαν για τη ζωή τους.

Οι σημαντικότεροι σκηνοθέτες του συγκεκριμένου κινήματος είναι ο Ρομπέρτο Ροσελίνι με σημαντικότερες ταινίες τα Ρώμη,ανοχύρωτη πολη, Paisa (1946) και το εφιαλτικό Γερμανία,έτος μηδέν (Germania, anno zero-1947), όπου το σκηνικό μεταφέρεται στο κατεστραμμένο Βερολίνο,δείχνοντας τη ζωή των άλλων ηττημένων, των Γερμανών, μία ταινία σωστή ακτινογραφία της κόλασης, όπως αναφέρει ο Αντρέ Μπαζέν.

   Ο Βιττόριο Ντε Σίκα είναι ο άλλος μεγάλος του νεορεαλισμού με τον Κλέφτη Ποδηλάτων (Ladri di bicidelle-1948) να αποτελεί την καλύτερη ίσως ταινία της σχολής αυτής. Τα Θαύμα στο Μιλάνο (Miracolo a milano-1950) και Ουμπέρο Ντι (Umberto di-1952) συνεχίζουν στο ίδιο μοτίβο επάξια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τον Λουκίνο Βισκόντι με το αριστουργηματικό Η Γη τρέμει (La Terra Treme-1948), στο οποίο  το σκηνικό μετατοπίζεται από την πόλη σ’ένα πάμφτωχο ψαροχώρι της Σικελίας. Ανακεφαλαιώντας για τον νεορεαλισμό θα λέγαμε ότι επηρέασε σχεδόν όλες τις κινηματογραφίες του πλανήτη. Η Γαλλία, η Λατινική Αμερική, η Ινδία, η Ιαπωνία, ακόμα και η Ελλάδα, είναι οι πιο χαρακτηριστικές. Όσον αφορά την Ελλάδα, είχαν γίνει κάποιες προσπάθειες να καθιερωθεί το ύφος του νεορεαλισμού κ'εδώ, αλλά το μετεμφυλιακό καθεστώς και η άγρια λογοκρισία απέτρεψαν κάτι τέτοιο. Ωστόσο γυρίστηκαν κάποιες ταινίες νεορεαλιστικές, όπως η Μαύρη Γη (1952) του Στέλιου Τατασόπουλου, Μαγική πόλη (1954) του Νίκου Κούνδουρου και φυσικά η Συνοικία το όνειρο (1961) του Αλέκου Αλεξανδράκη.

                   

                  

                           ΤΟ ΙΤΑΛΙΚΟ ΘΑΥΜΑ

    Σιγά-σιγά όμως ο νεορεαλισμός σβήνει αφού έχει κουράσει πια την ιταλική κοινωνία. Η οικονομία ανακάμπτει και οι συνθήκες ζωής βελτιώνονται, εκτός από το Νότο, όπου η φτώχεια παραμένει ο κανόνας. Τη δεκαετία του 50 εμφανίζονται νέοι σκηνοθέτες επηρεασμένοι από το νεορεαλισμό μεταθέτοντας όμως την προβληματική τους και ανανεώνοντας εντελώς την αισθητική του ιταλικού κινηματογράφου. Για να είμαστε ειλικρινείς από τη δεκαετία του 50 μέχρι και τα τέλη του 70 αυτό που συμβαίνει κινηματογραφικά στην Ιταλία μόνο με την εποχή της Αναγέννησης θα μπορούσε να συγκριθεί. Δεκάδες σκηνοθέτες κάνουν την εμφάνισή τους παρουσιάζοντας συνεχώς αριστουργήματα. Και όλο αυτό σε μια έντονη διαλεκτική σχέση με την σύγχρονη πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα της χώρας τους. Μία πραγματικότητα αληθινά ταραχώδη. Η Ιταλία παρά την όποια ανάκαμψη παραμένει μια βαθύτατα ταξική κοινωνία, οι φτωχοί αγρότες του Νότου μετακομίζουν στον βιομηχανικό Βορρά αυξάνοντας συνακόλουθα τον αριθμό των προλεταρίων των βιομηχανιών. Την δεκαετία του 60 οι ιδέες της νέας Αριστεράς θα διαδοθούν πλατιά στις φοιτητικές και εργατικές μάζες προσδίδοντας στην ταξική πάλη, που γίνεται όλο και πιο έντονη, έναν βίαιο χαρακτήρα, και όλα αυτά ενώ το Ιταλικό Κ.Κ. υιοθετεί τον ευρωκομμουνισμό. Δημιουργούνται δεκάδες ριζοσπαστικές οργανώσεις της Αριστεράς και της εργατικής Αυτονομίας, ενώ η τρομοκρατία της άκρας Δεξιάς αρχίζει να επανεμφανίζεται. Σε καθημερινή σχεδόν βάση σημειώνονται τρομοκρατικές επιθέσεις, άγριες απεργίες και πορείες, που καταλήγουν σε οδομαχίες. Ο εμφύλιος πόλεμος,τον οποίον η Ιταλία απέφυγε παρά τρίχα στα μέσα της δεκαετίας του 40, το 70 τείνει να γίνει πραγματικότητα.

   Σε τέτοιο ιστορικό σκηνικό ο ιταλικός κινηματογράφος θα αρθρώσει λόγο σχολιάζοντας τα όσα συμβαίνουν. Θα προσπαθήσουμε συνοπτικότατα να παρουσιάσουμε τους σημαντικότερους σκηνοθέτες αφού μια ενδελεχής, λεπτομεριακή παρουσιάση θα απαιτούσε ολόκληρα βιβλία.

  Ο Λουκίνο Βισκόντι είχε, όπως είδαμε, θητεύσει προηγουμένως στο νεορεαλισμό, από τα μέσα όμως της δεκαετίας του 50 θα στραφεί σε μια διαφορετική μορφή κινηματογράφησης, επηρεασμένος από την όπερα, τη λογοτεχνία και το θέατρο, με άλλοτε κοινωνική άλλοτε προσωπική θεματολογία. Ο ίδιος είχε αριστοκρατική καταγωγή, δήλωνε κομμουνιστής και ήταν ομοφυλόφιλος. Αυτές οι συνιστώσες αποτελούν τους διαρκείς θεματικούς άξονες, γύρω από τους οποίους περιστρέφονται οι  ταινίες του. Γυρίζει την πρώτη του ταινία το 1942 και την τελευταία το 1976 (Ο Αθώος). Οι σημαντικότερές του είναι- Η Γη τρέμει(1948), Ο Ρόκο και τ’αδέλφια του (Rocco ei suoi fratelli-1960) - η ιστορία μιάς οικογένειας του Νότου, που μετακομίζει στο Βορρά με την Κατίνα Παξινού στο ρόλο της μητέρας και με έναν Αλέν Ντελόν να μας θυμίζει τον πρίγκηπα Μίσκιν του Ηλίθιου του Ντοστογιέφσκι, Ο Γατόπαρδος (Il gattopardo-1963) η πιο γνωστή του ταινία, όπου αναφέρεται στις αλλαγές της σικελικής κοινωνίας την εποχή του Γκαριμπάλντι, Οι καταραμένοι (The Damned-1969) μία έξοχη καταγραφή της ανόδου του Ναζισμού στη Γερμανία την δεκαετία του 30 και των  αιμομικτικών σχέσεων, που ανέπτυξε ο τελευταίος με την μεγαλοαστική τάξη, Θάνατος στη Βενετία (Morte a venezia-1971) διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Τόμας Μαν και Η γοητεία της αμαρτίας ( Gruppo di famiglia in un interno-1974), όπου ένας Μπαρτ Λάνκαστερ για δεύτερη φορά μετά τον Γατόπαρδο δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας υποδυόμενος έναν αποσυρμένο από τη ζωή καθηγητή.

               

(Ο Ρόκκο και τ'αδέλφια του)

  Ο Φεντερίκο Φελίνι είναι ίσως ο πιο γνωστός Ιταλός σκηνοθέτης. Οι πρώτες του ταινίες συγγενεύουν με τον νεορεαλισμό, αργότερα όμως δανειζόμενος στοιχεία από το τσίρκο, θα αποκτήσει ένα εντελώς δικό του στυλ, το οποίο πλέον χαρακτηρίζεται φελινικό. Το κλίμα και η ατμόσφαιρα των ταινιών του Φελίνι είναι δύσκολο να περιγραφεί. Ονειρικό και μαγικό καθιστά την θέαση των φιλμ του μία αληθινή εμπειρία. Από το 1963 θα ασχοληθεί με την ψυχαναλυτική θεωρία του Καρλ Γιουνγκ και θα πειραματιστεί με το LSD, κάτι που θα επηρεάσει και θα μεταβάλει το ύφος των ταινιών του (τότε διαμορφώνεται και αποκρυσταλλώνεται η ιδιαίτερη τεχνοτροπία του). Ενεργός σκηνοθετικά για τέσσερις και παραπάνω δεκαετίες (50-60-70-80) θα παράξει πλήθος ταινιών ,κάποιες αληθινά μνημεία του κινηματογράφου. Σημαντικότερες-La strada(1954) με τη σύζυγο -σύντροφο της ζωής του Τζουλίέτα Μασίνα, Nύχτες της Καμπίρια (Le notti di Cabiria-1957), La Dolce Vita(1960) απεικόνιση της έκλυτης ζωής των πλουσιών και διασήμων στη Ρώμη και ταυτόχρονα το αδιέξοδο και η απελπισία του πρωταγωνιστή Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, ο οποίος καθίσταται πλέον το alter ego του σκηνοθέτη, 8μιση (1963) το τέλμα, επαγγελματικό και υπαρξιακό,ενός σκηνοθέτη, Σατύρικον (1968) η Αρχαία Ρώμη, όπως ακριβώς την φανταζόμαστε και ακόμα παραπέρα, Amarcord (1973) η πιο επιτυχημένη εμπορικά ταινία, Και το πλοίο φεύγει(1983) το τελευταίο πραγματικά καλό του έργο.
            
                   

                      

        Ο Μικελάντζελο Αντονιόνι,ο λεγόμενος και προφήτης της αλλοτρίωσης,έχει ως θεματική τον υπαρξιακό ίλιγγο και τη συναισθηματική αποξένωση και κενότητα του μεταπολεμικού ανθρώπου-κυρίως του αστού. Πιο δύσκολος για το ευρύ κοινό ως προς τα εκφραστικά μέσα, ωστόσο οι ταινίες του γνώρισαν σημαντική επιτυχία. Από το 1967 θα σκηνοθετεί εκτός Ιταλίας.

Σημαντικότερες-H Περιπέτεια (L'avventura-1960), Η Νύχτα (La notte-1961), Η Έκλειψη (L'ecclisse -1962), Blow-up (1968), Επάγγελμα Ρεπόρτερ (1975).

                   

     
          Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι αποτελεί τον καταραμένο-με τη σημασία, που είχε δώσει ο Βερλαίν σε ορισμένους ποιητές (Ρεμπώ, Τριστιάν Κορμπιέρ, Στεφάν Μαλαρμέ, Λωτρεαμόν), οι οποίοι δεν διαχώριζαν το έργο τους από την καθημερινότητά τους-της ιταλικής κινηματογραφίας αλλά και έναν από τους σημαντικότερους και εντιμότερους σκηνοθέτες της. Έχοντας ασχοληθεί με την ποίηση θα στραφεί στον κινηματογράφο το 1960. Μαρξιστής αλλά με έναν ιδιόρρυθμο τρόπο για μια δεκαπενταετία θα γυρίζει ταινίες ξεχωριστές ως προς τη φόρμα,το περιεχόμενο αλλά και το μήνυμα. Η ειλικρίνεια των ταινιών του συγκινεί και σοκάρει βαθύτατα. Με την πρώτη του ταινία (Accatone-1961) θα εκπλήξει τους πάντες. Ένα αριστουργηματικό φιλμ, το οποίο μας δείχνει τη ζωή ενός λούμπεν χρησιμοποιώντας ωστόσο ο ίδιος ο σκηνοθέτης θρησκευτικά μοτίβα. Το 1964 θα σκηνοθετήσει το Κατά Ματθαίον ευαγγέλιον, ενώ λίγο μετά θα ασχοληθεί με τους αρχέγονους μύθους κάνοντας μια βουτιά στο ασυνείδητο του αρχαίου κόσμου με τον Οιδίποδα το 1967 και τη Μήδεια το 1969-κατά τη γνώμη μας οι δύο αυτές ταινίες αποτελούν το αποκορύφωμα του παζολινικού έργου. Στις αρχές της δεκαετίας του 70 γεμάτος αισιοδοξία για το μέλλον του κόσμου λόγω της εξέγερσης της νεολαίας από το 68 και μετά θα σκηνοθετήσει την λεγόμενη τριλογία της χαράς (Δεκαήμερον-1971, Ιστορίες του Καντέρμπουρι- 1972 και Χίλιες και μιά νύχτες-1974). Το 1975 απογοητευμένος και απελπισμένος εξαιτίας της διάψευσης των ελπίδων και των οραμάτων του και βλέποντας την επέλαση του νεοφασισμού και του νεοφιλελευθερισμού θα δημιουργήσει την πιο μαύρη του ταινία το περιβόητο Σαλό. Λίγο αργότερα θα δολοφονηθεί άγρια στην Όστια, συνοικία που είχε περιγράψει με αγάπη σε πολλές του ταινίες και βιβλία. Μία δολοφονία,η οποία το πιθανότερον σχεδιάστηκε από τους φασίστες. 
                

                        (Ο Παζολίνι νεκρός....)                 

    

       Πάολο και Βιττόριο Ταβιάνι. Έχοντας σπουδάσει εκτός από κινηματογράφο και μουσική θα συνδυάσουν και τα δυο είδη τέχνης σε μια αδιάσπαστη ενότητα. Μέλη και οι δύο του ΙΚΚ οι περισσότερες ταινίες τους έχουν να κάνουν με την ανάλυση των ταξικών σχέσεων κάθε εποχής σχολιάζοντας ταυτόχρονα τις πολιτικές εξελίξεις του τόπου τους λαμβάνοντας θέση παράλληλα. Σημαντικότερες-Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκκορα (San Michele aveva un gallo-1972) όπου απεικονίζεται το αδιέξοδο και η σύγκρουση ενός έγκλειστου στην απομόνωση για δέκα χρόνια αναρχικού με τη νεότερη γενιά μαρξιστών επαναστατών, Αλλοζανφάν (Allonsanfan-1974) -το οποίο διαπραγματεύεται τις πρώτες απόπειρες εξέγερσης στην Ιταλία-επηρεασμένες από το Ιακωβίνικο πρόταγμα της Γαλλίας, Πατέρας Αφέντης (Padre padrone-1977) -εξαιρετική περιγραφή της πατριαρχικής ιταλικής επαρχίας, Χάος(Kaos-1984) κινηματογραφική απόδοση ιστοριών του Πιραντέλο και ταυτόχρονα ένας στοχασμός πάνω στη Σικελία .
                      

                (οι αδελφοί Ταβιάνι στα γυρίσματα
                 του Πατέρας-αφέντης)

    
   Δεν μπορούμε να παραλείψουμε τον Μπερνάντο Μπερτολούτσι με τα έξοχα Πριν την Επανάσταση (Prima della rivoluzione-1964) και τον Κομφορμίστα (Il comformista-1970), πρίν κάνει διεθνή καριέρα. O Kομφορμίστας πέραν του ότι αποτελεί την αποθέωση του στυλ (πρέπει να το δει κάποιος μόνο και μόνο για την αισθητική του) αναλύει με φρουδικούς όρους την μετάτροπή ενός φοβισμένου μικροαστού σε φασίστα. Επίσης ο Ερμάνο Όλμι με την Θέση(Il posto-1961), ο Ετόρε Σκόλα με το αξεπεραστο Βίαιοι,βρώμικοι και κακοί (Brutti,sporchi e cattivi-1976),ο Φραντζέσκο Ρόζι με Τα χέρια πάνω από την πολη (Le mani sulla citta-1963). Η λίστα φυσικά φαντάζει ατελείωτη. Όπως προείπαμε ο Ιταλικός κινηματογράφος των δεκαετιών 60-70 είναι ένας θησαυρός ανεξάντλητος. 

           

                           Η ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ
                         

                                 

  Η Ιταλική κινηματογραφία θα διαπρέψει φυσικά και στην κωμωδία. Με ρίζες στην Κομέντια ντελ΄Άρτε και τον Γκολντόνι (γιατί όχι και στη ρωμαική κωμωδία;) η Ιταλία θα παράγει ασταμάτητα μέχρι και την δεκαετία του 90 άριστες κωμωδίες, μέσα από τις οποίες σατυρίζεται η ιταλική πραγματικότητα. Μεγαλύτερος σκηνοθέτης του είδους είναι ο  Μάριο Μονιτσέλι, ο οποίος με τo I soliti ignoti (1958 -εδώ προβλήθηκε με τον τίτλο Ο κλέψας του κλέψαντος) θα οδηγήσει το είδος στην τελειότητα. Οι επόμενες του ταινίες (Le grande guerra-1959) αλλά κυρίως Οι γενναίοι του Μπρανκαλεόνε (L'armata Brancaleone-1966, μια ξεκαρδιστική σάτιρα του Μεσαίωνα και των Σταυροφοριών) διατηρούν τον πήχη στα ίδια υψηλά επίπεδα. Αξίζει να σημειωθεί η ύπαρξη μεγάλων λαικών κωμικών με πρώτο φυσικά τον θρυλικό Τοτό, τον μεγαλύτερο κωμικό της Ιταλίας, εφάμιλλου για πολλούς του Buster Keaton ή ακόμα και του Charlie Chaplin, για τον οποίον είχε αναφέρει ο Ουμπέρτο Έκο << Σ'αυτό το παγκοσμιοποιημένο σύμπαν, όπου όλοι βλέπουν τις ίδιες ταινίες και τρώνε το ίδιο φαγητό, εξακολουθούν να υπάρχουν αβυσσαλέα και τεράστια ρήγματα που χωρίζουν τον έναν πολιτισμό από τον άλλον. Πως μπορουν δυο λαοί να καταλάβουν ο ένας τον άλλον, την στιγμή που ένας από αυτούς αγνοεί τον Τοτό;>> Η δημοφιλία του Τοτό στην Ιταλία είναι κάτι το οποίο δύσκολα μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε,πολύ απλά ο Τοτό είναι η ίδια η Ιταλία.
        

             Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΡΩΜΑΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

   
            Σιγά σιγά όμως στην πολιτική ζωή τα πράγματα ηρεμούν μετά από άγρια καταστολή αλλά κυρίως από την κούραση της ιταλικής κοινωνίας με την τόση βία. Παράλληλα αρχίζει και μία απίστευτη παρακμή του ιταλικού κινηματογράφου. Όλο το ταλέντο και η έμπνευση των προηγούμενων δεκαετιών μοιάζει να χάνεται και να στερεύει πλήρως. Βέβαια οι περισσότεροι μεγάλοι σκηνοθέτες έχουν πεθάνει,ωστόσο οι νέοι,που εμφανίζονται δεν μπορούν να συγκριθούν με τους παλαιούς. Η άλλοτε κραταιά ιταλική κινηματογραφία έχει παρακμάσει πλήρως. Έχει μείνει σαν μία αξεπέραστη εποχή μεγαλείου,πειραματισμού και δόξας. Σαν την Αρχαία Ρώμη..

Βιβλιογραφία- ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ-Στάθης Βαλούκος (εκδόσεις Αιγόκερως 2003)

                        ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ-Κηθ Ρήντερ (εκδόσεις Αιγόκερως 1985).

                         Ιστορία του Παγκόσμιου κινηματογράφου-Ζωρζ Σαντούλ, εκδόσεις Δαμιανός.

                   αρκετά σάιτς από το διαδίκτυο.