ΧΑΡΑΚΙΡΙ (1962)

Seppuku (Harakiri) (1962) 

Σκην.Masaki Kobayashi

Tο Χαρακίρι του αριστερού σκηνοθέτη Μασάκι Κομπαγιάσι αποτελεί ταινία τομή στον Ιαπωνικό κινηματογράφο.To συγκεκριμένο φιλμ τινάζει στον αέρα όλα όσα οι Ιάπωνες λατρεύουν σαν ιερά-τον φορμαλισμό,το απαραβίαστο εθιμοτυπικό,τις τελετουργίες,την έννοια της τιμής,τον κώδικα των πολεμιστών (το περιβόητο <<Μπουσίντο>>) και άλλα <<ήθη και έθιμα>>, τα οποία ακόμα οι Ιάπωνες εξακολουθούν να σέβονται και να τηρούν ψυχαναγκαστικά.

   Χαρακίρι ή σεπούκου ονομάζεται η τελετουργική αυτοκτονία ενός σαμουράι λόγω διαφόρων γεγονότων,συνήθως ύστερα από μία ήττα,αποτυχία,διάλυση του οίκου-φατρίας,όπου ανήκε ο σαμουράι αλλά και για μικρότερα παραπτώματα.Σκοπός του είναι να διασωθεί η <<τιμή>>του αυτοκτόνου.Το σωστό χαρακίρι τελείται πάντοτε ενώπιον κοινού,το οποίο με τη σειρά του οφείλει να παρακολουθήσει αμέτοχο και ασυγκίνητο τα όσα φριχτά συμβαίνουν μπροστά του.Ο σαμουράι σκίζει αργά την κοιλιά του πρώτα ευθεία και μετά κάθετα,ούτως ώστε τα σωθικά του να πεταχτούν έξω.Ύστερα από ώρα κάνει ένα νεύμα στον σαμουράι,που τον συνοδεύει και στέκει όρθιος δίπλα του,να του κόψει το κεφάλι.Το πιο σωστό χαρακίρι ωστόσο πρέπει να έχει μεγάλη διάρκεια,δηλαδή-το ξεκοίλιασμα γίνεται με τρόπο τέτοιον ώστε να μην επιφέρει τον άμεσο θάνατο του σαμουράι,συνεπώς όσο αντέξει ζωντανός με ανοιχτά τα σπλάνα και εννοείται χωρίς να βγάλει κάποιο βογγητό ή κραυγή πόνου,τόσο μεγαλύτερη θα είναι η τιμή του.

   Σε  αυτή λοιπόν τη νοσηρή κτηνωδία επιτίθεται ο σκηνοθέτης.Η υπόθεση εκτυλίσσεται τον 17ο αιώνα,όταν έχουν κοπάσει οι εμφύλιοι πόλεμοι και οι πολεμιστές σαμουράι μένουν άνεργοι.Κανένα αφεντικό δεν τους προσλαμβάνει,γιατί είναι ένοπλοι-πάντοτε φέρουν τα σπαθιά τους-και οι ένοπλοι εργάτες είναι πολύ επικίνδυνοι για τα αφεντικά,αφού μπορούν ανα πάσα στιγμή να επαναστατήσουν βίαια και να συμπαρασύρουν και άλλους.Πηγαίνουν λοιπόν οι άνεργοι σαμουράι στα σπίτια των πλουσίων και απειλούν ότι αν δεν τους δοθεί ένα χρηματικό ποσό θα κάνουν χαρακίρι.

  Ο Κομπαγιάσι δεν κατακρίνει απλά αλλά ορμά με μανία σε αυτή την κοπριά της παράδοσης,που βασανίζει την ιαπωνική κοινωνία ακόμα και σήμερα.Γκρεμίζει τα ιερά και τα όσια των ιαπώνων και σχίζει το παραπέτασμα,που τα καλύπτει για να μας αποκαλύψει τη βαθύτερη ουσία τους,που είναι η βρωμιά και η υποκρισία.Ο απελπισμένος ήρωας της ταινίας-και μαζί και ο σκηνοθέτης- ξεκοιλιάζει εντελώς όλη την ιερή σε εισαγωγικά εθιμοτυπία και παράδοση της Ιαπωνίας,αρχίζοντας με το χαρακίρι.

     Η σκηνοθεσία του Κομπαγιάσι είναι λιτή και σκληρή ταυτόχρονα,όπως και η ταινία.Η εμμονή της κάμερας στα πρόσωπα δείχνει όχι μόνο τα αισθήματα των ηθοποιών αλλά την καταπιεσμένη ψυχοσύνθεση όχι μόνο των ίδιων αλλά και όλων των ιαπώνων.Η παραδοσιακή μουσική,εδώ παιγμένη όμως άλλοτε μ’έναν άγριο και φρενιτιώδη ρυθμό,και άλλοτε μ’εναν αργόσυρτο και βασανιστικό,συνοδεύει τα εξαιρετικά μονόπλάνα και την ασπρόμαυρη φωτογραφία της ταινίας.Οι σκηνές δράσης αλλά και τα συνεχή φλαςμπακ είναι χορογραφημένες και δομημένες με άψογο τρόπο,ώστε να καταλήγουν αριστοτεχνικά στο αιματηρό φινάλε.