Ναζαρέν-1958    

Σκην-Λουίς Μπουνιουέλ

Λουις Μπουνιουέλ και ο Ιησούς Χριστός. Φαινομενικά  βλέπουμε μια αντίφαση , ο Μπουνιουέλ, ένας δηλωμένος άθεος και αναρχικός, ο οποίος είχε πει κάποτε <<Δόξα τω θεώ είμαι άθεος>>  γυρίζει μία ταινία με τον τίτλο Ναζαρέν δηλαδή Ναζωραίος. Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει καμμία αντίφαση. Ο Μπουνιουέλ σαν σοβαρός διανοούμενος δεν έπαψε ποτέ να ασχολείται με τον χριστιανισμό και τη βαθύτερη ουσία του. Ωστόσο δεν τον ενδιέφερε το μεταφυσικό μέρος του χριστιανισμού - ο Μπουνιουέλ δεν είχε μεταφυσικές ανησυχίες - αλλά το κοινωνικό. Σαν αναρχικός,που ήταν, και μάλιστα καταγόμενος από μία χώρα,την Ισπανία, που διέθετε το πιο ισχυρό αναρχικό κίνημα, προσπαθούσε να ανακαλύψει το νήμα, που πάντοτε συνέδεε το επαναστατικό κήρυγμα του Χριστού με τα εκάστοτε επαναστατικά, κοσμικά κινήματα. Εδώ οφείλουμε να σημειώσουμε ότι το ίδιο ζήτημα τον έχει απασχολήσει και σε άλλες του ταινίες, όπως τη Βιριδιάνα, το Γαλαξία, κ.α.

   Στο συγκεκριμένο έργο ο Μπουνιουέλ μας παρουσιάζει έναν ιερέα, ο οποίος αποφασίζει να ζήσει  κυριολεκτικά σαν τον Χριστό εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις διδαχές Tου. Δεν έχει ιδιοκτησία,συναναστρέφεται με περιθωριακούς, πόρνες,ζητιάνους  και όπως είναι φυσικό έρχεται σε άμεση σύγκρουση με την επίσημη εκκλησία και την κρατική εξουσία. Ο πάτερ Ναζαρέν δεν θυμίζει μόνο τον Ιησού στο όνομα αλλά και η ίδια η ζωή του και τα πάθη του ταυτίζονται με τη ζωή και τα πάθη του προτύπου του. Ο Οκτάβιο Παζ αναφέρει ότι ο Ναζαρέν ανήκει σ’ένα λογοτεχνικό μοτίβο της ισπανικής λογοτεχνίας, των τρελλών Ισπανών,ανθρώπων δηλαδή,που παίρνουν στα σοβαρά υψηλές ιδέες και ζουν σύμφωνα με αυτές . Τρανό παράδειγμα ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες.

       Τον Μπουνιουέλ ωστόσο τον ενδιαφέρει να δείξει κάτι άλλο - την χρεωκοπία ενός ολόκληρου κοινωνικού μοντέλου , ενός μοντέλου φαρισαικού, το οποίο πίσω από τις μεγαλοστομίες της επίσημης εκκλησίας περί αγάπης στον πλησίον , κρύβει ένα βόθρο ψευτιάς και άγριας εκμετάλλευσης . Ο Μπουνιουέλ-και είναι προς τιμήν του αυτό-ενώ είναι άθεος διακηρύσσει ότι δεν έχουν χρεωκοπήσει οι χριστιανικές ιδέες, έχει χρεωκοπήσει αυτός ο γελοίος κόσμος και οι εκάστοτε εκπρόσωποι και εξουσιαστές του, που τον έχουν καταντήσει κανονική κόλαση . Επίσης ο Μπουνιουέλ με μία εντιμότητα,που εκπλήσσει,δεν χαρίζεται ούτε στον καθημερινό ανθρωπάκο του λαού. Ασκεί κριτική και σε αυτόν και τη φιλαυτία και το γελοίο εγωισμό του. Εδώ συναντάει έναν άλλο μεγάλο,τον πιστό χριστιανό ορθόδοξο Νοστογιέφσκι , όπου στον Μέγα Ιεροεξεταστή βάζει τον Ιεροεξεταστή να λέει στο Χριστό,που έχει κατέβει για δεύτερη φορά στη Γη , <<Ποιους ήρθες να απελευθερώσεις?αυτούς?αυτοί να υποταχτούν μόνο θέλουν.>> Φυσικά ο Μπουνιουέλ δεν λέει ψέμματα. Ας προσπαθήσει ο καθένας να ζήσει έστω για μία εβδομάδα σύμφωνα με τις γραφές του Ευαγγελίου και να εφαρμόσει το Λόγο του Χριστού. Είναι βέβαιο ότι μέσα σε ελάχιστες μέρες ή και ώρες θα τα παρατήσει έντρομος και θα επιστρέψει στη ζωούλα του.

  Όλα αυτά τα σοβαρά και σημαντικά ωστόσο ο Μπουνιουέλ δεν μας τα παρουσιάζει με έναν δραματικό τρόπο, ενώ το ύφος του είναι εύθυμο θα λέγαμε. Αυτό οφείλεται στη θητεία του στους σουρεαλιστές και στο αναρχικό και βέβηλο ταπεραμέντο του. Η ταινία ενώ οικοδομείται σε μια ρεαλιστική βάση χρωματίζεται από αδιόρατες πινελιές,οι οποίες αφήνουν να εισχωρήσει στην αφήγηση της ταινίας το παράλογο, το ασυνάρτητο και το γελοίο. Η κάθαρση και η ίσως η λύση-ο σκηνοθέτης το υπονοεί - υπάρχει στην τελευταία σκηνή - ο Ναζαρέν έχοντας πλέον μετατραπεί σε έναν επαναστάτη χαμογελάει στωικά ή ειρωνικά. Τέλος να αναφέρουμε ότι η συγκεκριμένη ταινία ανήκει στις δέκα αγαπημένες του Αντρέι Ταρκόφκι.